سفربه بهشت ایران،لرستان

استان‌ لرستان از مناطق‌ باستانی‌ ایران‌ است‌ و آثار دیرینه‌ای‌ را در خود جای‌ داده‌ است‌. اقوام‌مهاجر در هزاره‌ سوم‌ و چهارم‌ پیش‌ از میلاد در كوهساران‌ زاگرس‌ اسكان‌ یافته‌ و سرزمین‌ بین‌النهرین‌ (درودنواحی‌ امروزی‌) را تصرف‌ كردند. به‌ استناد نوشته‌های‌ كتیبه‌های‌ بابلی‌، آشوری‌ و ایلامی‌، ساكنان‌ كوهساران‌ زاگرس‌ طایفه‌هایی‌ مانند: لولوبی‌، مانایی‌، كاسی‌، گوتی‌، آمادا و پارسوا بوده‌اند.لرستان سرزمینی زیبا با آب و هوای معتدل و کوهستانی است که درسلسله کوههای زاگرس میانی واقع شده‌است. استان لرستان دارای آب وهوای متنوعی است، این تنوع از شمال به جنوب و از شرق به غرب کاملا محسوس است.زمستان هنگامی که در شمال لرستان برف و کولاک ادامه دارد قسمتهای جنوبی آن دارای هوایی مطبوع و بارانی است.

بخشهای غربی مانند سفیدکوه نسبت به قسمتهای شرقی، یعنی دورود و الیگودرز، بارش بیشتری دارد.تنوع آب وهوایی در شهرهای استان مشاهده می‌شود به طوری که خرم آباد از آب و هوایی معتدل در زمستان و تابستان برخوردار است و بروجرد در زمستان سرد و در فصل تابستان آب و هوایی معتدل. الیگودرز از آب وهوای بسیار سرد در زمستان و معتدل در تابستان برخوردار است؛ در ادامه به معرفی برخی از جاذبه های استان لرستان می پردازیم:

قلعه فلک الافلاک

دژ شاپورخواست در دوران ساسانیان ساخته شد اما در دوران قاجار نام آن به قلعه فلک الافلاک تغییر یافت. قلعه بر فراز تپه ای نزدیک به شهر خرم آباد ساخته شده است. در گذشته دوازده برج درون قلعه خرم آباد قرار داشت که تنها هشت مورد از آن ها توانستند از گذر زمان جان سالم به در ببرند. امروزه  قلعه تبدیل به نمادی از شهر خرم آباد و استان لرستان شده است.

چشمه گلستان از دامنه شمالی تپه ای که قلعه فلک الافلاک بر روی آن ساخته شده است جاری می شود، اما آب آشامیدنی از چاهی به عمق ۴۰ متر که دورن قلعه حفر شده است تامین می شود. قلعه وسعتی به اندازه ۵۳۰۰ متر مربع دارد و ۲۲۸ از محیط های اطرافش متعلق به محوطه آن هستند. بلندترین دیوار آن ۲۲٫۵ متر بالاتر از سطح زمین قرار گرفته است. داخل قلعه از چهار سالن بزرگ، دو حیاط خلوت، چندین تالار کوچک، اتاق ها و دروازه هایی به سمت شمال ساخته شده است.

قلعه در زمان قاجار و دوران سلطنت فتحعلی شاه بازسازی شد. در دوران باستان و زمان فرمان روایی سلسله ساسانیان قلعه فلک الافلاک یا دژ شاپورخواست از اهمیت زیادی برخوردار بود و اسرای رومی را در آن زندانی می کردند. در قرن چهارم هجری قمری به عنوان مقر حکومت آل حسنویه (حاکم لرستان) و گنجور در زمان آل بویه در آمد. پس از آن برای مدتی تبدیل به خزانه داری خاندان بدر و مقر حکومت حاکمان لرستان شد. در دوران پهلوی از آن به عنوان پادگان نظامی و زندان سیاسی استفاده شد.

سر انجام در سال ۱۳۴۹ قلعه خرم آباد در آثار ملی ایران به ثبت رسید و چند سال بعد تبدیل به موزه ای شد که امروزه در آن آثار بسیار ارزشمندی نگهداری می شود. در سال های اخیر با مرمت نمای بیرونی و داخل قلعه موزه ‌های باستان ‌شناسی، مردم شناسی، آزمایشگاه مرمت اشیاء، مرکز فروش تولیدات فرهنگی و چایخانه سنتی در این مجموعه فرهنگی تاریخی راه‌ اندازی شده ‌است.

هنگامی که اسکندر مقدونی به ایران حمله کرد، حاکمان زمانه تصمیم گرفتند تا اشیا با ارزشی از جنس طلا و نقره را در آن پنهان کنند و این گونه آن ها را از دست اسکندر محفوظ بدارند. بعد از گذشت دوهزار سال اشیا عتیقه به صورت تصادفی توسط دزدان! پیدا شدند، تعدادی از این اشیا مرمت شدند و امروزه در موزه قلعه از آن ها نگهداری می شود.

درون قلعه خرم آباد آزمایشگاهی مجهز برای مرمت اشیا باستانی احداث شده است و در کنار آن کتابخانه ای با کتب نفیس قرار دارد.

قلعه خرم آباد ۵۳۰۰ متر مربع وسعت دارد و ارتفاع بلندترین برج آن ۲۲٫۵ متر بالاتر از تپه است. مصالحی که در ساخت قلعه از آن استفاده شده است سنگ، آجر (قرمز و بزرگ)، خشت و ملات گچ و آهک می باشد. ورودی قلعه نیز در برج جنوب غربی به عرض ۱۰ متر و ارتفاع ۳ متر ساخته شده است.

در طی سال های گذشته بارها قلعه را تعمیر و مرمت کرده اند که عمده تغییرات در دوران صفویه و قاجار انجام شد. مردم بومی و برخی اسناد تاریخی می گویند تا ‌صد سال پیش بارویی دولایه، خشتی و دوازده برجی پیرامون بنای فعلی وجود داشته که اکنون تنها دو برج از آن در شمال غربی و جنوب شرقی باقی مانده است.

در قلعه دو حیاط قرار دارد که اولین آن ها توسط چهار برج احاطه شده است. دو مورد از این برج ها در شمال و شمال غربی و دو مورد دیگر در جنوب غربی و جنوب قرار گرفته اند. حیاط دوم نیز ساختاری شبیه به حیاط اول دارد. در چهار سوی آن تالارهایی بزرگ ساخته شده که به یکدیگر راه دارند. این جا همان نقطه ای است که امروزه تبدیل به موزه شده است.

حمام در شمال اولین حیاط قرار دارد و چاه نیز در نزدیکی آن حفر شده است تا بتوانند آب مورد نیاز برای مصرف در حمام را به راحتی تامین کنند. تا اواخر حکومت قاجاریان از حمام استفاده می شد و آثار به جا مانده از این دوران هنوز قابل مشاهده است. چاه نیز در کنار حمام بود و در پشت یک طاق بلند حفر شده بود. چاه با استفاده از برش های صخره به سرچشمه آب گلستان راه یافته است و تا ۴۰ متری عمق زمین پیش رفته است. در زمان های قدیم آب مورد نیاز ساکنان قلعه فلک الافلاک از این چاه تامین می شد و امروز نیز قابلیت بهره برداری از آن وجود دارد.

دریاچه گهر

درشرق استان لرستان ودر دامنه ارتفاعات اشترانكوه ، درياچه هاي دائمي و شيرين ((گهر بالا)) و((گهر پايين )) قرار دارند.درياچه گهر يكي از زيباترين درياچه هاي كوهستاني كشور مي باشد اين درياچه از ذوب برف هاي اشترانكوه و انباشت آب آن در پشت سد يا آب بندي كه از ريزش كوه پديد آمده است . فراواني نسبي آب هاي ورودي به اين درياچه باعث مي شود ، سر ريز آب آن به درياچه پاييني (بزرگ ) بريزد .

طول درياچه اصلي گهر را ۵/۱ كيلومتر و عرض متوسط آن را ۶۰۰ متر برآورد كرده اند . حداكثر عمق درياچه ۲۸ متر و مساحت آن در حدود ۱۰۰ هكتار و در ارتفاع 2400 متري ازسطح دريا وتنها داراي يك راه مالرو وصعب العبور به دامنه است . درياچه گهر مانند آبگيري است كه از چشمه ها ، آبشارها و سراب هاي اشترانكوه پر شده و آب آن در تابستان و زمستان ثابت است . بيش تر سطح درياچه گهر در زمستان يخ مي بندد.

انواع بوته ها ، درختان تنومند بيد ، گياهان و گلهاي زيباي پيراموني ، اطراف درياچه را به صورت يك پارك طبيعي شگفت انگيز در آورده است . زيبايي خيره كننده و چشم اندازهاي بديع درياچه سبب شده است هر ساله ، با وجود سختي راه ، انبوهي از مردم لرستان ، استانهاي اطراف و ديگر نقاط كشور ، با پاي پياده يا سواره به ديدن درياچه و زيبايي هاي آن بروند و چند روزي از اوقات فراغت خود را در آنجا سپري كنند .

دریاچه کیو

در مركز شهر خرم اباد در كنار پارك كيو درياچه بسيار زيباي كيو قرار دارد اين درياچه به شهر جلوه خاصي داده ودر كنار جاذبه هاي تاريخي فراوان در دره خرم آباد وچشمه هاي پر آب دره خرم آباد شهر را در رديف يكي از شهر هاي زيبا ي توريستي قرار داده است . آب آن از چشمه تامين مي شود .. مساحت آن هفت هكتار و عمق آن بين سه تا هفت متر است . اين درياچه از ارزش هاي توريستي درون شهري بر خوردار است وبه لحاظ ويژگيهاي خاص خود مي تواندبه عنوان يكي از مراكز جذب توريست تبديل شود .ودر كنار اين درياچه امكانات تفريحي ،شهربازي و چشم انداز زيبايي وجود دارد.

آبشار بیشه

آبشار بیشه یکی از آبشارهای استان لرستان است. این آبشار در دل کوههای زاگرس در شهرستان دورود قرار گرفته‌است و فاصله آن تا شهر خرم‌آباد ۶۵ کیلومتر است. این آبشار در کنار راه آهن تهران – خوزستان و در نزدیکی ایستگاه بیشه قرار گرفته‌است و از این رو پذیرای مسافران نیز می‌باشد.

این آبشار با چشم اندازی زیبا یکی از آبشارهای زیبای ایران است. ارتفاع آبشار ۴۸ متر تا نقطه برخورد با زمین است و ۱۰متر نیز از آنجا تا وصل شدن به رودخانه سزار می‌باشد و عرض تاج آبشار ۲۰ متر می‌باشد. در بالای آبشار، روبروی ایستگاه چشمه‌های پر آب متعددی دیده می‌شود که از دل کوه می‌جوشند و زمزمه کنان از وسط ایستگاه قطار گذشته و آبشار بیشه را تشکیل می‌دهند. به علت هم جواری این آبشار با چندین مجموعه زیبا همچون جنگل‌های پهناور بلوط، روستای زیبای بیشه و چشم‌انداز ایستگاه راه آهن بیشه از این آبشار و از طرفی هوای خنک و با طراوت، سرسبزی و شادابی کوه‌های بلند و دلنشین بیشه را به یک منطقه دیدنی و جذاب برای گردشگران تبدیل کرده‌است. در پائین ایستگاه و در دل درختان بلند جویبارهای صاف و زلال، اقامتگاه‌های چوبی و زیبائی در اختیار بازدید کنندگان قرار می‌گیرد و مسافران و علاقمندان در آنجا به استراحت می‌پردازند. علاوه بر این اقامتگاه‌ها مسافران می‌توانند در پائین آبشار و روبروی ایستگاه چادر برپا نمایند و به استراحت بپردازند.

آبشار شوی

آبشار شوي يا تله زنگ درجنوب شهرستان دورود ودر بين كوه هاي سر تنگ شوي در حوالي روستاي شوي و در 10 كيلومتري ايستگاه راه آهن آبشار شوي واقع شده است . اين آبشار كه به قولي زيباترين آبشار ايران است. آبشار شوي آبشاري زيبا ودلنشين است كه از غاري بيرون مي جهد و از گردنه اي بلند به پايين سرازير ميشود .

ارتفاع آبشار 100متر وعرض آن 40 متر است كه زيبايي وچشم انداز ي كم نظير را به طبيعت ميدهد اطراف آبشار مملو از درختان بلوط ،بادام وپوشش گياهي بسيار مناسب است در فصل بهار از سراسر كشور مردم علاقمند براي تفريح به سوي اين آبشار روي مي آورند و بخشي از اوقات خود را در پيرامون زيباي آن سپري مي كنند . اين آبشار در گويش محلي به (طاف شوي ) معروف است . راه دسترسي به آن از طريق ايستگاه راه آهن تله زنگ است.

آبشار نوژیان

آبشار نوژيان در 38 كيلو متري جنوب شرقي خرم آباد (بخش پاپي ) به ارتفاع 95 متر وعرض تاج 5 متر واقع شده است .اين آبشار يكي از زيبايي هاي طبيعت لرستان است كه هر ساله ،بسياري از مردم را به سوي خود جلب مي كند .گردشگاه جنگلي نوژيان بالاي كوه تاف قرار دارد .در كوه (تاف )انواع گياهان دارويي مي رويند و طبيعت و آبشار زيباي آن شگفت انگيز و ديدني است .همواره بسياري از مردم براي تماشاي اين آبشار زيبا و هم چنين براي جمع آوري گياهان دارويي به اين ناحيه مي آيند و اوقات فراغت خود را در آنجا مي گذرانند . . راه ارتباطي آن از طريق خرم آباد به گردنه نوژيان جاده آسفالته ويا از راه آهن به ايستگاه كشور و از آنطرف هم با ياي پياده حدود 2ساعت پياده روي به سمت آبشار است.

این قلعه زیبا و دیدنی با 5300 متر مربع مساحت بر فراز تپه ای در مرکز شهر خرم آباد، با چشم اندازی فوق العاده زیبا قرار گرفته است. حریم این تپه باستانی، از شرق و جنوب غربی به رودخانه خرم آباد و از غرب به خیابان و محله دوازده برجی و از سمت شمال به خیابان فلک الافلاک محدود می شود. نام قدیم آن که به دوران ساسانیان بر می گردد، دژ شاپور خواست بوده و دارای 8 برج مدور و دیوارهای بلند و مستحکم است.

وسعت محوطه باستانی که محل واقعی تحولات تاریخی بناست، حدود 400×300 متر مربع و ارتفاع تپه با احتساب دیوارهای بنا از سطح خیابانهای مجاور حدود 40 متر است. فضای داخلی بنای فعلی به چهار تالار نسبتاً بزرگ حول دو حیاط و تعدادی تالار و اتاق تقسیم شده است. ابعاد حیاط اول 5/22×31 متر و ابعاد حیاط دوم 21×29 متر است. در ورودی بنا در سمت شمال و در بدنه برج شمال غربی تعبیه شده است. آب قلعه به وسیله یک حلقه چاه با عمق 40 متر تامین می شده که در حال حاضر نیز قابل بهره برداری است.

غار کلماکره (پل دختر)

«كلماكره» به زبان محلي به معني جايگاه بز (كل كوهي) و انجير است. اين غار در ۲۰ كيلومتري شمال باختري شهرستان «پل دختر» واقع شده و از جنبه هاي طبيعي و فرهنگي، در زمره غارهاي با ارزش كشور است. «كلماكره» در يك منطقه باستاني، در ارتفاعات معروف به كوه مهله و در يكي از دره باغ ها واقع شده است.

اين غار از نظر ساختار، در سازندهاي آهكي دوره كرتاسه به وجود آمده و با توجه به ته نشست هاي رسوبي و آهكي فراوان، حاوي استالاگتيت (چكنده ها) و استالاگميت (چكيده هاي) بسيار زيباست. وجود همين ساختارهاي طبيعي، عظمت و زيبايي خاصي به آن داده است. تالارها، حفره ها و شكاف هاي متعدد ايجاد شده در غار، فضايي اسرارآميز به آن داده و بيننده را به تحسين و اعجاب وادار مي كند.

غار کنجی (اولین سکونتگاه انسان)

غار کنجی در جنوب شرقی دره و شهر فعلی خرم آباد در کمرکش کوه و در ارتفاع 1300 متری از سطح دریا قرار دارد، مساحت آن بیش از 200 متر مربع و ورودی کف خاکی آن حدود 2 متر قطر دارد. در دامنه و چشم انداز این غار دشتی وسیع با تپه های مصنوعی است. این غار فضای گنبدی شکل دارد و پناهگاه سنگی ارجنه در 1.5کیلومتری آن واقع است.

غار کنجی در سال 1951 توسط هنری فیلد شناسایی شد و بازدید و حفاری آن توسط فرانک هول و کنت فلانری صورت گرفت؛ لایه نگاری در این غار به صورت لایه طبیعی صورت گرفت که در نتیجه آن 12 لایه شناسایی شد. قدمت آثار از جدید به قدیم شامل دوره های اوروک (هزاره چهارم ق.م.)، موسترین (پارینه سنگی میانی) و رسوبات اواخر دوره پلئیستوسن بود.

دره خزینه

دره خزینه در جایی بین اندیمشک و پل‌دختر قرار گرفته. بین تهران و دره خزینه حدود ۷ ساعت با ماشین فاصله ا‌ست. از اتوبان تهران – قم یا تهران به ساوه راهی اراک می‌شویم. بروجرد و خرم‌آباد را پشت سر می‌گذاریم و در جاده‌ پل‌دختر روستای خزینه را پیدا می‌کنیم. حدود ۲ کیلومتر جلوتر و بعد از گذشتن از کارگاه سدسازی کرخه ۲، به مقصد رسیده‌ایم. دره خزینه، دره‌ای عمیق است که پیچ نعل اسبی‌اش از بالا خیلی دیدنی‌ست. در این پیچ، صخره‌‌ای پرهیبت، مثل جزیره قرار گرفته و دورتادورش رودخانه جریان دارد. دور رودخانه هم دیواره‌های دره‌ به‌سمت آسمان بالا رفته‌اند. رودخانه‌ای که در این دره جریان دارد، سیمره است که از سرشاخه‌های کرخه به‌حساب می‌آید.  سیمره، کمی جلوتر اسمش کرخه می‌شود و خروشان به راهش ادامه می‌دهد. کوهنوردان و صخره‌نوردان زیادی به این دره می‌آیند. البته بدون راهنما ممکن است به‌مشکل بخوریم.

منطقه لرستان کوهستانی‌ست و ما توقع نداریم در فصل سرما هوای معتدلی داشته باشد. سفر به لرستان در ۶ ماه اول سال منطقی‌ست. برای دیدن دره خزینه باید چند ساعت در فضای باز پیاده‌رویم کنیم،‌ پس وجود آفتاب را نباید فراموش کرد. پیشنهاد ما نیمه‌ اول بهار و ابتدای پاییز است.

سوغات لرستان

ورشو

گستردگی این هنر به حدی بوده است که نام شهر بروجرد و ورشو با هم آمیخته شده اند . این فلز به صورت ورق از کشور آلمان و لهستان به ایران وارد می شده است و با داشتن جلا و مقاومت طولانی در مقابل پوسیدگی ، آنرا « ژرمن سیلور » نیز اطلاق می کردند . هنرمندان دیار بروجرد ، با استفاده از فن چکش کاری و خم کاری و استفاده از دستگاههای ساده و همچنین نیروی بازوی خود ، به خلق آثار فلزی بسیار زییایی از ورقهای ورشوئی می پرداختند .

گیوه دوزی

گیوه از دوقسمت اصلی « زیره » و« رویه» تهیه می شود . ساخت زیره به وسیله دو لایه چرم که یکی از آنها توسط اشخاصی به نام (آجیه کو ) با نخهای نسبتاً ضخیمی آج انجام می شود . پس از آج با استفاده از لایه های مقوا و چرم زیر آجیه شده دوره دوزی و آماده اجرا و مراحل بعدی کار که شامل بافت دور گیوه و نیز رویه آن می باشد با استفاده از نخ های نازکتر و ظریفتری با سوزنهای کوچک و ریز بافته می شود .

هوراسبان

هوراسبان وسیله خورجین مانندی است که به وسیله زنان بافته می شود کلیه مراحل و مکانیزم بافت آن مانند گلیم است ، با این تفاوت که ابعاد آن با گلیم فرق می کند . هور اسبان برای نگهداری و حمل اشیاء قیمتی نظیر پول و … و اشیای قیمتی زنانه بکار می رود . هور اسبان را هنگام کوچ بر روی اسب قرار می دهند و آنرا با نخ های رنگی و تقریباً به شکل قالی می بافند . این وسیله قبلاً به عنوان جهیزیه به دختران عشایر داده می شود .

جل

از دیگر دست بافت های زنان عشایر لر که در میان همه کوچ نشینان دیده می شود جل است . جل برای پوشش چهار پایان ( اسب – قاطر – الاغ ) و به منظور جلوگیری از خراش پوست حیوان به هنگام حمل بار و حفظ آن در مقابل سرما مورد قرار می گیرد . جل نیز به وسیله دار افقی (تمدار) بافته می شود . مدت زمان لازم برای بافت آن در صورتی که توسط دو زن بافنده انجام می شود دو روز کافی است .

“راهدون سفر خوشی را برایتان آرزومنداست”