بهار می آید تا زنده کند هر آنچه را که در طبیعت می روید؛ در این فصل گیاهان دارویی فراوانی میروید که فوایدبسیاری برای سلامتی انسان دارند. از این گیاهان برای طبخ آش های خوشمزه نیز استفاده می شود و برای درمان بیماری های متعدد موثر هستند.
فصل رویش این گیاهان از آنجا که در بهار است برخی ها پس از تهیه، حتی آن را خشک می کنند تا بتوانند در دیگر فصل ها از خواص این دست از گیاهان بهاره بهره بگیرند. اگر برای تفریح به صحرا و کوه برویم، آنقدر بوی خوش این گیاهان صحرایی مشام هر انسانی را می نوازد که ترغیب به چیدنشان می شویم؛ با راهدون همراه تا برخی از این گیاهان دارویی بهاری را به شما عزیزان معرفی کنیم:
بنفشه سه رنگ
گیاهی یکساله یا چند ساله کوتاه عمر با برگ‌های قلبی‌شکل و مدور، گوشوارک‌های لوب‌دار و گل‌های سه رنگ کاملا مشخص است.
اندام دارویی: قسمت‌های هوایی.
ترکیبات مهم: فلاونوییدها (پپروتین و ویولانتین)، متیل سالیسیلات و موسیلاژ.
کاربردهای درمانی: ضدالتهاب برای زکام و التهابات پوستی، ضد سرفه، خلط آور و ادرارآور. برای درمان اگزماهای پوستی، زرد زخم، خارش و آکنه و همچنین به عنوان محلول غرغره برای درمان التهابات گلو و گاهی برای سرفه هم مصرف می‌شود.
مقدار و روش مصرف: میزان مصرف به صورت چای ۵/۱ گرم گیاه خشک در ۱۵۰ میلی‌لیتر آب برای سه بار در روز و مرهم‌های حاصل از گیاه تازه یا جوشانده حاصل از ۴ گرم گیاه خشک در ۱۵۰ میلی لیتر آب برای مصرف موضعی است.
بهارنارنج
نارنج درختی است به ارتفاع تا ۵ متر با شاخه‌هایی که دارای خارهای پراکنده هستند. گل‌های نارنج سفید رنگ، معطر، ترد و شکننده بوده و در ایران به نام بهار نارنج مشهورست. میوه، نوعی سته با پوست ضخیم و نارنجی است که پوست آن تلخ مزه ولی آب درون آن ترش است.
اندام دارویی: گل و پوست میوه.
ترکیبات مهم: اسانس و ترکیبات تلخ.
کاربردهای درمانی: پوست نارنج عمدتا برای تحریک اشتها و درمان ناراحتی‌های سوء‌هاضمه مورد استفاده قرار می‌گیرد. اسانس گل‌های بهار نارنج که به نام “نرولی اویل” در جهان مشهور است دارای اثر ضد افسردگی و آرام بخش است.
مقدار و روش مصرف: مقدار مصرف روزانه برای تهیه چای۴تا ۶ گرم از پوست نارنج و۲ گرم از گل‌های خشک بوده و همچنین مقدار مصرف تنتور پوست ۲۰قطره تا سه نوبت در روز و۱ تا ۲ گرم عصاره پوست نارنج است.
بیدمشک
بیدمشک درختچه‌ای است دوپایه که ارتفاع آن به ۸ متر می‌رسد. این پایه‌ها با هم کمی تفاوت دارند. برگ‌ها بیضی‌شکل ، نوک‌تیز ، دندانه‌دار و در نوع ماده کمی پهن‌تر از نوع نر هستند. گل‌ها که به صورت شاتون‌های نر و ماده می‌باشند زردرنگ و معطرند.
اندام دارویی: پوست، برگ و گل
ترکیبات مهم : موم، صمغ، سالیسیلین و روغن فرار
کاربردهای درمانی: تب بر، قابض ، مقوی عمومی،ضد تشنج، رفع کننده‌ی دردهای قاعدگی و مقوی قوه‌ی باه
مقدار و روش مصرف: ۲-۴ گرم روزی سه بار به صورت دم کرده و تنتور گل‌های آن ۱ الی ۲قاشق مربا خوری هنگام خواب.
ریواس
ریواس متعلق به خانواده‌ی علف هفت بند بوده و به عنوان گیاه خوراکی و دارویی از قدیم‌الایام در طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. ساقه‌های گل دهنده‌ی گیاه هم‌زمان با شکفته شدن گل‌ها ، زمانی که ترد و تازه هستند، به مصارف خوراکی می‌رسد و به عنوان سبزی خوراکی ترش مزه به همراه سایر ترشیجات مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه پایا ، معمولا با نواحی شیب‌دار کوهستان‌ها و لابه‌لای تخته سنگ‌ها به خوبی سازگاری پیدا کرده است.
اندام دارویی: دمبرگ
ترکیبات مهم : دارای برخی عناصر مانند پتاسیم – کلسیم و از نظر ویتامین‌ها نیز تا حدودی غنی است. دارای اسیدهای آلی مانند اسید مالیک است.
کاربردهای درمانی: دمبرگ ریواس که بخش قابل استفاده‌ی آن است دارای مقداری اسیدهای آلی مانند اسید مالیک است که برای رفع تشنگی و آسان کردن هضم غذا سودمند است. همچنین در طب سنتی ریواس برای دفع بعضی از باکتری‌های مضر استفاده می‌شود.
مقدار و روش مصرف: این گیاه در غذاهای ایرانی به صورت خام و پخته در سالاد و خورش کاربرد دارد، همچنین با ریواس خوشاب و شربت نیز درست می‌کنند.
شاتره
شاتره گیاهی است از خانواده‌ی شاه‌تره و نام عمومی‌آن در جهان Fumitory است. گیاه بومی اروپا و آسیاست. شاه‌تره گیاه خوشه‌ای با شاخه‌های سبز و گل‌های سفید مایل به صورتی رنگ است که میوه‌های کوچک و کروی دارد. این گیاه در مزارع، باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی میروید. شاه‌تره اکثرا در کنار جاده‌ها و یا به عنوان علف هرز مزارع میروید و بیشتر توسط کشورهای شرقی اروپا صادر می‌شود.
اندام دارویی: کلیه اندام‌های آن به خصوص برگ و ساقه
ترکیبات دارویی: اسیدفوماریک،آلکالوئید(فومارین)، تانن ، املاح معدنی
کاربردهای درمانی: تب بر، معرق، مدر،قابض، مقوی و ملین، ضدکرم و به صورت موضعی در برخی بیماری های پوستی استفاده می‌شود.
مقدار مصرف : ۲-۴ گرم روزی سه بار به صورت دم‌کرده
کنگر
کنگر یکی از فراوان ترین گیاهان مناطق کوهستانی و استپی ایران است. کنگر معمولی گیاهی است خودرو با برگ‌های خاردار و ساقه‌های ضخیم شبیه به کرفس که از آن در پخت سوپ، خورش و حتی به صورت خام در سالاد استفاده می‌کنند.
اندام دارویی:برگ و گل‌ها در اکثر منابع انتهای دمبرگ‌های جوان آن اشاره شده و در برخی منابع جوانه‌های برگ آن خوراکی است که در زیر خاک روییده و سفید می‌شوند و سبزی بازارپسندی بوده که در فصل بهار قبل از اینکه برگ‌های آن باز شود، به وسیله‌ی روستاییان جمع‌آوری و به بازار شهرها به بهای مناسبی عرضه می‌شود.
ترکیبات مهم : سینازین، آنزیم‌ها، لاکتون‌ها ، فلاونوئیدها و املاح معدنی
کاربردهای درمانی: صفرابر، کم کردن کلسترول خون، کم کردن قند خون، ادرار آور، دفع سنگ کلیه و مثانه
مقدار و روش مصرف: برگ و گل آن به مقدار ۱۰۰-۳۰۰ گرم
توجه: بهتر است زنان باردار، کودکان، بیماران مبتلا به بیماری شدید کبدی یا کلیوی از مصرف برگ کنگر پرهیز کنند.
گل محمدی
گل محمدی از خانواده‌ی گل سرخ است که از آن گلاب می‌گیرند. درختچه‌ای به ارتفاع ۲ متر با ساقه‌های معمولا خاردار دارای برگ‌های مرکب از ۷ و به‌ندرت ۹ برگچه دندانه‌دار .گل‌ها صورتی و معطر و غالبا مجتمع در گل آذینی دارای چند گل با دم‌گلی غالبا کوتاه با تیغ‌های باریک و مویین. گل محمدی از دیرباز در ایران کشت می‌شده است وتهیه‌ی آب مقطراز گل سرخ اولین بار از ایران آغاز شد و بعدا به نواحی دیگر سرایت کرد.
اندام دارویی: گل‌ها، غنچه‌ها ، میوه، گلبرگ‌ها
ترکیبات مهم : اسانس (ژرانیول، سیترونلول، نرول و فنیل اتیل الکل)
کاربردهای درمانی: ملین، ضد نفخ، تب بر، مقوی و نیرو بخش، اسانس آن در صنعت عطرسازی و فرآورده‌های آرایشی و گلاب آن در صنعت داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مقدار و روش مصرف: مقدار ۵ تا ۱۵ گرم از گلبرگ‌ها روزی ۳ بار به صورت دم کرده
والک
والک کوهی از تیره‌ی سوسنیان نوعی سبزی وحشی و خودرو است که در رشته کوه البرز و فقط در فصل بهار میروید. سرشار از کلسیم و انواع ویتامین‌های نافع بدن است. والک بسیار ملایم‌تر و شیرین‌تر از سیر معمولی است و بیشتر مصرف دارویی دارد. بوی آن شبیه پیاز است.
اندام دارویی: پیاز و برگ
کاربرد‌ها درمانی: پیاز و برگ والک در گذشته مصرف تغذیه و تهیه سالاد می‌رسیده است. والک ضد آسم ، برطرف کننده‌ی برونشیت، قابض همچنین اثر تصفیه کننده‌ی خون دارد و برای علاج اختلالات هضمی به کار می‌رود.
مقدار و روش مصرف:
بعد از شست‌وشوی گیاه والک، برگ‌های گیاه را به قطعات ۱-۲ سانتی‌متری برش بزنید و فریز نمایید و در طول سال که این گیاه وجود ندارد از آن استفاده کنید. سبزی‌پلوی تهیه‌شده از این گیاه بسیار خوش‌طعم است. هم چنین می‌توانید از این سبزی برای تهیه کوکو استفاده کنید.
ترشک
ترشک نیز یکی دیگر از سبزی‌های کوهی است که گونه‌های زیادی دارد و برگ‌های آن به‌دلیل دارا بودن اسیدهای آلی، طعم ترشی دارد. ترشک سرشار از ویتامین c، آهن، فسفر، پتاسیم، تصفیه‌کننده خون، معرق، مدر، تب‌بر، اشتهاآور و صفرابر است. جهت تقویت معده و کبد بهتر است برگ آن خام استفاده شود. این سبزی به دلیل ویتامین c فراوان خونریزی لثه را التیام بخشیده و بوی بد دهان را رفع می‌کند. مصرف ترشک در فصول گرم سال از التهاب بدن کاسته، عطش را رفع کرده و به دلیل پتاسیم بالا ادرارآور خوبی است و سموم بدن را خارج و کلیه‌ها را شست‌وشو می‌دهد. ترشک به دلیل آن که خون را تصفیه می‌کند از بین‌برنده کورک، دمل‌های چرکی و جوش‌های زیر پوستی است. قابل توجه آن که ترشک به دلیل داشتن اسید اگزالیک برای کسانی که سنگ کلیه و مثانه دارند، محدودیت مصرف دارد.
زنبق
این گیاه یکی از گل‌های ویژه فصل بهار است. بنابراین می‌توان این گل را کاشت و به صورت گلدان در خانه نگهداری کرد. به این گیاه جاروبرقی هوا می‌گویند. به این دلیل که ترکیب‌های خطرناکی مانند تری‌کلرواتیلن، فرمالدئید و بنزن را جذب می‌کند. این گیاه در آپارتمان براحتی قابل نگهداری است، چون به نور زیادی نیاز ندارد، اما رطوبت آن باید همیشه تامین باشد. برای داشتن این گیاه کافی است پیاز آن را از گلفروشی‌ها بخرید و آن را داخل گلدان با خاک مرغوب بکارید؛ نور غیرمستقیم آفتاب فراموش نشود.
داروهای گیاهی هزاران سال است که برای درمان بیماری های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند و فواید بسیاری بری سلامتی دارند و همچنین توانایی های بهبودی و ترمیمی انواع مختلف گیاهان دارویی بسیار چشمگیر و شناخته شده هستند اما باید در مورد آن ها اطلاعات کافی داشت و به میزان خاصی از آن ها استفاده نمود زیرا مصرف بیش از حدآن ها ممکن است به بدن شما آسیب بزند.
دیدگاهتان را بنویسید