نوشیدن چای به یکی از عادت ما ایرانی‌ها تبدیل‌شده است. به‌طوری‌که هرروز با صبحانه، بعد از ناهار، بعد از سرکار، در حین کار وکلا در هر شرایطی چای لذت دارد از طرفی چای به یکی از نوشیدنی‌هایی برای پذیرایی در میهمانی‌ها هم تبدیل‌شده است شاید این سؤال برایتان پیش بیاید که چرا؟ به این خاطر چای بسیار لذت‌بخش است و به قول گفتنی حسابی می‌چسبد! پیشنهاد می‌کنم چایی داغی برای خود بریزید و با ما در این داستان سفر چای به خانه های ایرانی همراه شوید.
تحول چای از گذشته تا به امروز
جالب است که بدانید با توجه به این‌که امروزه چای نوشیدنی بسیار محبوبی بین ایرانیان شده است اما، تا قبل از دوران باستان و تا پیش از دوران صفویه ایرانیان نوشیدنی به نام چای نداشتند و قهوه می‌نوشیدند و به‌جای آن قهوه‌خانه داشتند با توجه به همین موضوع ایرانیان درگذشته قبل از این‌که چای در ایران محبوب بشود از گیاهان دارویی منطقه زندگی خود به‌عنوان دم‌نوش استفاده می‌کردند. با توجه به این موضوع تمام دم‌نوش‌هایی که استفاده می‌شد اثر درمانی داشتند.
تاریخچه چای
خیلی از ماها این تصور راداریم که چای ریشه ایرانی، هندی و انگلیسی دارد اما باید بگوییم که این تصور کاملاً غلط است زیرا طبق تحقیقاتی که انجام‌شده است، بوته چای در حدود 3000سال قبل از میلاد مسیح در چین شناسایی‌شده است و با توجه به تاریخچه چای، چین اولین کشوری بود که 270سال قبل از میلاد مسیح کشت چای انجام شد مردم ایالت‌های برمه و شأن جز اولین ایالت‌هایی بودند که از چای به‌عنوان نوشیدنی استفاده کردند.
چای به چه صورت وارد خانه‌های ایرانی شد؟
خب تا اینجا مطلب ممکن است که این سؤال برایتان پیش‌آمده باشد که ایرانی‌ها چطور چایی خور شدند؟ همان‌طور که در بالا هم گفته شد تا قبل از دوران صفویه نوشیدنی ایرانی‌ها قهوه بوده چطور شد که چای وارد ایران شد و به نوشیدنی محبوب ایرانی‌ها تبدیل شد؟ درواقع تا قبل از قرن هفتم هجری عادت چای نوشیدن در غرب آسیا نبوده است. امروزه که چای به یک نوشیدنی پرطرفدار در بین ایرانی‌ها تبدیل‌شده است مدیون کاشف السلطنه هستیم که بذر چای را در عصایش قرارداد و به این صورت این نوشیدنی محبوب را وارد ایران کرد البته یک سری شنیده‌هایی وجود دارد که می‌گوید، قبل از کاشت چای توسط کاشف السلطنه در ایران این گیاه از طریق راه ابریشم وارد ایران شد.
پدر چای ایران کیست؟
آقا محمدخان قاجار قوانلو، ملقب به كاشف السلطنه و مشهور به پدر چای ایران؛ فرزند اسدالله ميرزا در 1282 ق (۱۲۴۴ هجری شمسی) در شهرستان تربت‌حیدریه متولد شد. نسبش به عباس ميرزا نایب‌السلطنه می‌رسد. درواقع در اوایل قرن بیستم هجری چای‌کاری در ایران آغاز شد یعنی کشت چای در سال 1314هجری قمری در ایران آغاز شد.
درواقع کاشف السلطنه در آن زمان در کنسول ایران در هند به‌عنوان ژنرال کنسول ایران انجام‌وظیفه می‌کرد. درزمانی که در هند مشغول به کار بوده، درباره نوشیدنی چای تحقیق می‌کند و با تحقیقات توانست به اطلاعات کاملی درباره کشت و برداشت چای برسد. باید این را بدانید که چای به همین راحتی وارد ایران نشده زیرا که، کاشف السلطنه در عصای خود بذر چای را قرار داده است و از هند به‌صورت مخفیانه وارد ایران شده است.
اولین شهری که چای در آن کشت شد
با توجه به تحقیقات کاشف السلطنه، چای برای اولین بار در لاهیجان به دلیل آب‌وهوا خوبی که برای کشت چای داشت در این شهر کشت شد و امروزه به نوشیدنی محبوبی در بین ایرانی‌ها تبدیل‌شده است. مقبره پدر چای ایران هم‌اکنون در میدان کاشف السطنه واقع در لاهیجان در جوار باغات چای است.
انواع چای بر اساس نوع فرآوری آن قابل‌تفکیک است.
چای سفید
چای سبز
چای قرمز
پوئر
چای زرد
کوکیچا
ژنمایکا
چای گل(عطری): در گیلان به چای بهاره معروف است.
نکاتی درباره گیاه چای بدانید
در نظر داشتن این نکته ضروری است که‌برگ‌های بوته گیاه چای، اگر به‌سرعت پس از چیده شدن، خشک نشوند، پلاسیده و اکسیده می‌شوند.
برگ‌های آن به‌سرعت تیره می‌شوند، و سبزینه آن تخریب‌شده و مواد جوهرمازو در آن آزاد می‌شود.
گام بعدی در فرآوری، متوقف ساختن روند اکسیداسیون در مرحله‌ای ازپیش‌تعیین‌شده و از طریق از بین بردن آب برگ‌ها با حرارت دادن آن‌ها هست.
بدون کنترل دقیق رطوبت و دما،قارچ‌ها بروی سطح چای رشد می‌کنند. قارچ‌ها سبب تخمیر واقعی در چای می‌شوند که سبب آلودگی چای با مواد سمی و سرطان‌زا گشته، که درنتیجه آن چای را باید دور ریخت.
شاید با توجه به این مطلب برایتان عجیب باشد و خیلی از تصورهایی که درباره چایی داشتید اکنون با خواندن این مطلب متوجه شده‌اید که اشتباه است درست شبیه من!! درواقع من فکر می‌کردم که چای ریشه ایرانی یا هندی دارد اما اکنون متوجه شده‌اییم که چای در همه کشورها رفته است و در آخر وارد ایران شده و به نوشیدنی پرطرفدار تبدیل‌شده است.
جالب بود .من که یه روز چایی نخورم از سر درد میمیمرم 🙂
جالب بود ممنونم
سپاس از نکات دقیق که گفتید