لباس های گیلان دریایی از تنوع

نوع پوشش هرمنطقه و جنس پارچه های به کاررفته در لباس ها و رنگ های آن ها بیانگر اندیشه، نوع کار و روابط مردم با هم و طبیعت اطرافشان می تواند باشد.لباس سنتی گیلان با وجود زیبایی و داشتن رنگ های شاد به دلیل داشتن پوشش مناسب با عقاید مذهبی ما نیز سازگاراست. سابقه تاریخی لباس سنتی گیلان به اشیا کشف شده از تپه مارلیک برمیگردد، این یافته ها انواع تزئینات روی دامن و پیراهن را نشان میدهند. همچنین گوناگونی و شاد بودن این لباس ها برگرفته از طبیعت خوش آب و رنگ گیلان زمین است و براساس شرایط زندگی در جلگه و مناطق ساحلی و تغییرفصول دارای تفوت هایی است. لباس سنتی گیلان به عنوان شادترین لباس دنیا در سال 1396 در جشنواره لباس نیویورک که برای معرفی لباس های محلی دنیا برگزار شده بود انتخاب شد؛ این لباس که یادگاری از کاوش های هزاره دوم قبل از میلاد است هنوز کامل به فراموشی سپرده نشده است و آن را در تن مردان و زنان گیلک در بخش های مختلف استان ازجمله مناطق کوهپایه ای وبه خصوص در عروسی های آن ها می توان مشاهده کرد؛ شاد وخاص بودن این لباس باعث شده است گردشگرانی که از اقسام نقاط کشور وحتی دنیا به این استان سفر می کنند این لباس ها را به تن کرده و عکس یادگاری بگیرند.

اگرچه لباس های محلی گیلان در نگاه اول فقط در رنگ پارچه باهم تفاوت دارد اما با نگاهی تیزبینانه به مدل دوخت، نوع پارچه و تزیینات لباس محلی این استان نشان می دهد که این لباس در مناطق مختلف، تفاوت هایی هر چند اندک دارد که بر اساس آن در منطقه شرق، غرب و مرکز استان آن را با نام های لباس قاسم آبادی، تالشی و رسوخی می شناسند.

اجزای مختلف لباس های گیلان

لچک، روسری، سربند، پیراهن، جلیقه، کت، دامن، شلوار و چادرشب از بخش‌های اصلی لباس محلی زنانه گیلان و بلوز روشن، جلیقه همراه با شلوار گشاد، شالِ کمر و کلاه نمدی از مهم‌ترین اجزای لباس محلی مردان گیلان است.

«کریستین برومبرژه» مردم شناس فرانسوی که درباره پوشاک نواحی کاسپی تحقیقات و تالیفات گسترده ای دارد گفته است: لباس سنتی حاشیه دریای کاسپی بیانگر خلاقیتی بکر است که به خوبی نمایانگر روش متمایز زندگی در این ناحیه از ایران است. در بسیاری از فلات ایران در دهه های گذشته، رفتار فرهنگی مردم تحت تاثیر سبک زندگی محصور شده ای بود که در آن خانه ها به منظور محافظت از دید و مزاحمت بیگانگان ، با دیوار های بدون مدخل احاطه می شد و زنان تنها و منزوی در اندرونی زندگی می کردند. اما در امتداد سواحل دریای کاسپین سبک زندگی مردم غالبا آزادانه تر بوده است. در این منطقه، خانه ها با دیوار محصور نمی شده، تفکیک جنسی در محیط خانوادگی کم بوده و چادر صرفا برای سفر به شهر های بزرگ و مراسم مذهبی پوشیده می شده است. نبود حجاب که حتی در میان گالش ها و طالش های کوهستان ، نسبت به گیلانی ها و مازندرانی ها بیشتر به چشم می خورده در تمام دوره ها، جهانگردان را غافلگیر می کرده است.

انواع لباس محلی

لباس قاسم آبادی

لباس قاسم‌آبادی ، از قدیمی ترین و اصیل ترین لباس‌های ایران و مشرق زمین است که در جشنواره‌های بین المللی مختلف مد و لباس ، حائز جوایز ویژه شده‌است لباس زنان قاسم آباد به دلیل تنوع رنگی زیاد و جذابیت بالابسیار معروف بوده و عمومیت پیدا کرده است به طوری که نشانه هایی از این لباس در نقاط دیگر جلگه شرق گیلان دیده می شود. این لباس شامل یک روسری زیرین به نام (مندیل) که به جای آن از کلاه نیز استفاده شده و با تعداد زیادی سکه در قسمت پیشانی تزیین می شود البته این کلاه مختص قاسم آباد نیست، جلیقه این لباس به مانند جلیقه های دیگر بوده با فرق این که با سکه تزئین شده است. پیراهن لباس قاسم آبادی تفاوت خاصی با پیراهن های نقاط مختلف گیلان دارد. دامن آن از پارچه ساده و یا گل دار که روی آن با فرم استانداردی نواردوزی شده تشکیل می شود. البته این فرم نواردوزی در روستاهای مختلف متغیر است و در واقع تکمیل دهنده لباس های مجلسی روستاهای همجوار قاسم آباد شده است. همچنان ، مردان قاسم آبادی ، با لباسی مرکب از پیراهن قرمز جگری و شلوار سیاه ، در مسابقات کشتی گیله مردی شرکت می‌کنند.

لباس تالشی

لباس زنان

لباس زنان تالش در رنگ‌ها و تارپود متنوعی دوخته می‌شود و هر کس با دیدن لباس‌هایشان به وجد می‌آید؛ لباس‌ها عبارت است: از روسری یکدست سفید٬ جلیقه (در بعضی از موارد مزین به سکه‌های درشت)٬ پیراهن بلند تا مچ پا، دامنی که در زبان فارسی شلیته و در زبان  محلی شلار خوانده می‌شود و زیرلباسی یا پاچامه. مشخص کننده بخش‌های مختلف گیلان بلندی پـیراهن و شلیته می‌باشد. مثلا درغربی‌ترین نقطه شهرستان تالش لباس زنان مشخصات خاص خود را دارد و مربوط به این منطقه است. در ماسال و در شهرستان‌هایی همچون شفت و فومن لباس زنان شامل روسری رنگی با کلاهی زیر آن و پیراهن‌هایی بلند تا زانو و رنگی می‌باشد؛ لباس محلی زنان در منطقه اسالم تا تالش دولاب به خاطر تنوع رنگ معروف می‌باشد. لباس زنان شامل پیراهن بلند یک سره تا مچ پا و باچین‌های متفاوت که با سکه طراحی شده و روسری با رنگ‎‌های متنوع می‌باشد. زیر پیراهن‌ها از پاچامه که تک رنگ و حجیم است، استفاده می‌کنند و برای دوخت به پارچه‌های زیادی نیاز دارند. جلیقه‌های تک رنگ روی پیراهن و پاچامه می‌پوشند. لباس‌ها در مناطق شرقی شهرستان اینگونه می‌باشد.

لباس مردان

مردهای تالش به شیوه ایرانی، موهای وسط سر را می تراشند و در اطراف، آن را بلند می گذارند . موها معمولا به طور طبیعی بر روی گردن و شانه می افتند؛ لباس مردان مرکب است ازیک شلوار نسبتا گشاد که پاچه آن توی یک جوراب پشمی درشت باف مزین به طرح و نقش های رنگین قرار می گیرد و بند های دراز آن به دور ساق پا پیچیده می شود . کفش آن ها از پوست گاو و گاو میش است . یک پیراهن خیلی کوتاه بیرون از شلوار به تن دارند . بر روی آن یک پوشش پشمی ضخیم ، معمولا از مواد خام می باشد .کله آن ها با یک کلاه تاتاری از پوست گوسفند آراسته و پوشیده است .

لباس رسوخی

لباس رسوخی بیشتر در شهر ماسوله دیده می‌شود که یادگار زمان قاجار است و از شهرهایی مانند زنجان به گیلان رسوخ کرده‌ است.

لباس محلی گیلان که یادگاری ماندگار از 4هزارسال پیش و شناسه ای پر نقش و نگار از طبیعت بکر و فرهنگ و آداب و رسوم مردمان گیل و دیلم است، اگرچه از تغییرات ساختاری وغبار فراموشی درگذر زمان و پیشرفت وتکنولوژی جان سالم به در برده و امروز نامش بر تارک فرهنگ و هنر دنیا به عنوان شادترین پوشش می درخشد، اما نباید به این بلند آوازگی اکتفا کرد، تلاش در زمینه ماندگاری این سنت برای نسل های آینده وحفظ آن همچنین پیشرفت و تنوع در دوخت وتولید آن وعرضه به بازار امری بسیار مهم برای حفظ ِ آیین ها، سنت، ولباس های زیبای این سرزمین است.

منابع:

urmia.iribnews.ir

taleshen.ir

chibeposham.com

عکس:

حامدباقرزاده (instagram: photography_hamed)

isna.ir

gilantourist.ir